Servis Odaklı mimari

SOA Nedir?

IT  departmanları günümüzde birden fazla sistemin entegre biçimde çalıştığı görece karmaşık yapıları yönetmektedir. İş ihtiyaçları değiştikçe IT tarafının bu değişim karşısında hızla aksiyon alıp yönetim alanında çevikliğini,kesintisiz hizmetlerini sürdürmesi beklenir her daim.  Bu değişime ayak uydurmayı başaramayan IT organizasyonları organizasyonel esneklik ve sektörel rekabetten ödün vermiş demektir.

Bugün  IT departmanları için kritik problem birbirinden bağımsız çalışan CRM,ERP gibi sistemlerin iç içe geçtiği iş süreçlerini yönetmede ortaya çıkmaktadır. Geçmişte bu süreçler  manuel  müdahalelerle dolu karmaşık uygulamalar, yada hard-coded  geliştirilmiş bakımı zor programcıklar ile yönetilmekteydi.

Servis  oryantasyonu ; dağılmış ,birbirinden bağımsız IT sistemlerini granüllü yapılar halinde birbiriyle entegre ederek  iş çevikliğini artırmayı hedefler.   İyi tasarımı yapılmış bir servis odaklı mimari  iş birimlerine IT altyapısının kısıtlamalarından bağımsız ,uyum içinde işleyen süreçleri sunmak üzerine şekillenir  daha doğrusu şekillenmelidir.

SOA  kompozit uygulamaların ,sistemlerin  vb.  bir servis olarak ulaşılabilir olmasını sağlar. Burada ortaya çıkan sorun aslında bu servislerin dış dünyanın kendilerine erişmesi için  sundukları arabirimlerin farklı altyapılardan oluşuyor olmasıdır. SOA  bu karmaşayı standart ,konvansiyonel  protokoller  -Web Servisleri- kullanarak çözer. Bu sayede karmaşık algoritmalara basit bir şekilde erişim ve sunulan işlevselliği kullanım imkanı ortaya çıkar.  Bütün bu yapılar iş süreci mantığında ortaya konularak harmanlanır . Ortaya çıkan bu iş sürecide aslında bir servistir.  Dış dünyaya sunulan servis tek bir uygulamanın sundukları yada birden çok servisin oryante edilip bir çıktı verdiği iş sürecide olabilir.

 

• SOA Yaşam Döngüsü

IT varlıkları günümüzde kendi  veri bilgisini, halihazırda çalışan sistemleri,paket uygulamaları  vb. kapsar. Servis oryantasyonu bu farklı yapıları,farklı iş mantıklarını birbirine bağlar ve  oluşan kompozit sistemin tek bir varlık gibi davranmasına olanak verir. Bunu yapmanın yolu ise ilk önce bu yapıların her birini bir  servis olarak ortaya koyma (EXPOSE) , bu küçük servisleri kompozit bir yapıda bir araya getirme (COMPOSE),  ve oluşan yeni servisin çıktılarını dış dünyanın kullanımına sunmaktan geçer.

v  Expose

Elimizdeki IT varlıklarını olusturan yapılardan hangilerini ne şekilde ortaya konulacagına karar vermek ile başlar bu safha aslında. Örneğin bir uygulamanın x fonksiyonunu servis olarak ortaya koymak yada o uygulamanın birden cok fonksiyonunu ortaya koymak gibi.

v  Compose

Ortaya konulan küçük servislerin birbiriyle yukarıda belirttiğimiz yollarla konuştuğu kompozit servisler oluşturma safhasıdır. Bunu yapmaktaki amaç bir servisin sundugu  işlevselligi  yeniden kullanılabilirlik,esneklik vb.  tasaları düşünerek kompozit hale getirmektir.

v  Consume

Elimizdeki kompozit servisin tamamlandıktan sonra dış dünyanın kullanımına açılması gerekir. Burada bu servisi  consume edecek yapı bir IT sistemi yada bir son kullanıcı olabilir. Bu servis  web portalları,rich client ,ofis uygulamaları yada mobil servisler tarafından kullanılır.

 

• SOA’nın  avantajları nelerdir?
  • SOA ile IT verimliliği dolayısıyla kurum verimliliği artar.
  • Servislerden oluşan kompozit yapılar sayesinde karmaşık IT altyapısı gizlenmiş olur.
  • Birden çok farklı yapıdan oluşan servisler bütünü olması nedeniyle  entegrasyon kolaylıgı beraberinde gelmektedir.
  • Modüllerin ve süreçlerin yeniden kullanımı sayesinde iş tarafından gelen yeni istekler hızlı bir sekilde implement edilebilmektedir.
  • Klasik  mimariler en iyi performans icin tasarlanır ve dolayısıyla herhangi bir değişim anında buna direnç gösterir. SOA mimarisi ise tamamen değişim üzerine oluşturulmuştur yani lego parcalarıyla oynar gibi kısa zamanda istenilen değişiklik hayata geçirilir.
  • Klasik yaklaşımların aksine SOA yapısında nesneler,bileşenler ,komponentler yerine servisler konuşulur.

 

 

Kısaca SOA hakkında genel bir giriş yapmaya çalıştım.  İlerleyen dönemde daha derine inip SOA dünyasında yapmakta oldugumuz implementasyonlardan, karşılaştığımız sorunlardan ve bu sorunların çözümleri ve çözüme giderken aldığımız aksiyonlar ile ilgili yazılarımız olacak.

 

Saygılar

Türkmen Mustafa Demirci